Het is winter. De thermostaat staat op 21° en je zit gezellig een boek te lezen onder een deken met een warm kopje thee. Het wordt laat, je sluit je boek, doet de lichten uit en je gaat slapen. Winters kunnen zo gezellig zijn, als je het maar warm genoeg kan maken.
Die winterse gezelligheid is niet voor iedereen een gegeven. Leen Smets, opbouwwerker bij Saamo, weet hoe winters voor heel wat gezinnen gruwelijk koud worden en veel te lang duren. Mensen die hun thermostaat in de winter op 14° houden. Dat is de temperatuur die je zou instellen mocht je een weekendje weggaan tijdens de winter opdat de buizen niet zouden bevriezen. Mensen die met het hele gezin in de woonkamer slapen omdat de andere kamers te koud zijn om in te slapen. Voor Saamo is de sociale huurmarkt het belangrijkste instrument om mensen in energiezuinige woningen te laten leven. De private huurmarkt is het moeilijkst tot verandering te brengen. Verhuurders hebben namelijk heel wat begeleiding nodig om hun huurwoningen te renoveren en naar redelijke energienormen te brengen.
Win-win voor de huurder én de verhuurder
Die private huurmarkt is ook het pijnpunt volgens professor en milieueconoom Johan Albrecht. Hij maakt het voorstel om bijvoorbeeld renovatiesubsidies voor verhuurders in te zetten op voorwaarde dat de huurprijs gelijk blijft voor de huurder. In ieder geval roept hij op om subsidies te herevalueren op basis van wie ze écht nodig heeft. Hij acht het frappant dat de overheid door premies, renteloze leningen en zelfs coaching enkel investeert in de mensen die het kapitaal hebben om investeringen te doen. Momenteel komen de subsidies, volgens hem, terecht bij de hogere inkomens, bij mensen die renoveren omwille van comfortprioriteiten, maar de middelen niet per se nodig hebben.
“Tegen 2050 wonen de hogere inkomens wellicht in klimaatneutrale, superdeluxe, efficiënte woningen. Bijgevolg zullen de lagere inkomens tegen dan de hogere energieprijzen betalen.”, aldus prof. Albrecht. Om te voorkomen dat de energietransitie leidt tot een duale woonmarkt, moet de overheid af van subsidies die de vermogensongelijkheid én de huisvestingsongelijkheid enkel blijven vergroten.
Niet alleen de private huurmarkt ontspringt de dans. Er moeten dringend grote stappen vooruit gezet worden in de sociale woningmarkt. “Er is geld om sociale woningen te renoveren, maar dat wordt niet opgebruikt.”
Sociale rechtvaardige energietransitie
Ook Karel Pype van Reset.Vlaanderen begrijpt niet waarom de kwetsbaarste doelgroepen zo weinig worden geholpen. “Slechts 8% van de sociale woningen heeft een EPC-label A. Op de private huurmarkt is één derde van de woningen van slechte of zeer slechte kwaliteit.”, vertelt hij. “Toch blijft de aandacht gaan de eigendomsmarkt.”
Hij pleit voor een energietransitie weg van fossiele energiesystemen waarmee we vooruitgang boeken op ecologisch én sociaal vlak. Al ziet hij lichtpuntjes in het lokale klimaatbeleid, toch merkt hij op dat het klimaatbeleid ook sociaal rechtvaardig moet zijn en dat is het nu niet.
